Na podstawie kolekcji pochodzących z 9 stanowisk (Kostomłoty, Śluchowice, Kadzielnia, Psie Górki, Miedzianka, Ostrówka, Besówka, Góra Łgawa, Kowala) opisano faunę liliowców z famenu regionu świętokrzyskiego. Wykorzystano również ubogie kolekcje liliowców z famenu Moraw (Mokrá) i regionu śląsko-krakowskiego (Dębnik). Analizowany materiał paleontologiczny jest reprezentowany wyłącznie przez oddzielne elementy łodyg tych organizmów. Wyróżniono 16 taksonów, z których tylko jeden Cosmocrinus polonicus sp. nov. został przypisany do rodzaju uprzednio zdefiniowanego kielichem. Pozostałe sklasyfikowano w obrębie sztucznych jednostek kategorii ponadgatunkowych: Acbastaucrinus affectatus Sisova 1988, Anthinocrinus sp., Calleocrinus kielcensis Głuchowski, 1993, Cyclocaudiculus longus Głuchowski, 1986, Cyclocion sp., Cyclostelechus ? sp., Dronovicrinus notabilis Stukalina, 1997, Kasachstanocrinus sp., Kstutocrinus sp., Schyschcatocrinus delicatus Głuchowski, 1993, Stenocrinus altus Sisova, 1988, Taranshicrinus vulgaris Sisova, 1988, Tjeecrinus insectus (Yeltyscheva in Dubatolova, 1964), Urushicrinus sp. oraz drugi nowy gatunek Schyschcatocrinus levis sp. nov. Zmienna frekwencja oraz zróżnicowanie taksonomiczne pozwoliły określić następstwo faun liliowcowych obejmujące trzy interwały faunistyczne: FIa - reprezentuje poziom trachytera, a dokumentowana tu fauna liliowcowa charakteryzuje się niewielkim zróżnicowaniem taksonomicznym i ma zdecydowanie "frański" charakter (zespół liliowcowy Schyschcatocrinus delicatus - Calleocrinus kielcensis). FIb - reprezentuje poziomy crepida do marginifera i charakteryzuje się wyraźnym odrodzeniem i przebudową paleobiocenoz liliowcowych. Oprócz dominujących jeszcze typowo "frańskich" rodzajów (zespół liliowcowy Schyschcatocrinus levis - Calleocrinus kielcensis) pojawiły się nowe "fameńskie" oraz mające swoich przedstawicieli także w karbonie. FIc - reprezentuje poziomy trachytera do praesulcata i charakteryzuje się zdecydowanym zubożeniem faun liliowcowych, głównie o rodzaje "frańskie". Tym samym wzrasta ich "fameński" charakter, z pewnym akcentem "karbońskim" (zespół liliowcowy Cosmocrinus polonicus - Acbastaucrinus affectatus). Obserwowana sekwencja faun liliowcowych ma głównie eustatyczny rodowód i nawiązuje do cykli transgresywno-regresyjnych T-R (cykle IId-IIf). Drastyczny spadek poziomu morza u schyłku franu (faza regresywna T-R cyklu IId) spowodował załamanie się rozwoju faun liliowcowych na granicy fran-famen (FIa). Późniejsze szybkie odradzanie się paleobiocenoz liliowcowych (FIb) przypada na transgresywne pulsy T-R cyklu IIe, a dokumentowany ponowny spadek taksonomicznego zróżnicowania wśród liliowców (FIc) można wiązać z glacieustatyczną fazą regresywną tego cyklu. Natomiast zmiany eustatyczne T-R cyklu IIf ostatecznie okazały się zabójcze dla faun liliowcowych zasiedlających świętokrzyski grzbiet pelagiczny i spowodowały ich ostateczny zanik na granicy dewon-karbon.

Key words: Crinoidea, Famennian, Holy Cross Mountains, extinction, recovery.

Edward Głuchowski [egluchow@wnoz.us.edu.pl], Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, PL−41−200 Sosnowiec, Poland.