Opisano pięć nowych monotypowych rodzajów i pięć nowych gatunków ryb fałdopłetwych (Acanthodi) z syluru (wenlok do przidoli) Litwy. Dwa nowe rodzaje i gatunki, Vesperalia perplexa i Fecundosquama basiglobosa, należą do rzędu Climatiiformes, a trzy, Arenaceacanthus arcuatacanalis, Bracteatacanthus assiduus i Rohonilepis breviornatus, do Ischnacanthiformes. Vesperalia perplexa ma łuski o wysokich koronach z grzebieniami w poprzek całej korony lub zanikającymi w połowie długości, tak że tylna część jest gładka. Mezodentyna (tworząca tzw. Stranggewebe) w koronach łusek V. perplexa ma duże, ukierunkowane zatoki i dobrze rozwinięty system głównych kanałów naczyniowych. Łuski Fecundosquama basiglobosa mają słabo zaznaczoną szyjkę, koronę urzeźbioną tylko nacięciami na krawędzi oraz niezwykle głęboko wydrążoną, dużą podstawę. W koronach łusek F. basiglobosa występuje prosta mezodentyna o strukturze podobnej do kości, bez głównych kanałów naczyniowych. Arenaceacanthus arcuatacanalis ma łuski rozpoznawalne po przednich grzebieniach zanikających w jednej trzeciej długości korony, a korona zbudowana jest z prostej bezkomórkowej mezo- i durodentyny z pierwotnymi łukowatymi promienistymi kanałami naczyniowymi nad podstawą łuski. Korony łusek Bracteatacanthus assiduus krótkie grzebienie o asymetrycznym profilu oraz przednio-przyśrodkową bruzdą, natomiast łuski Rohonilepis breviornatus mają ostre symetryczne, mniej więcej promieniście ułożone grzebienie koron, opadające ku podstawie. Korony łusek B. assiduus i R. breviornatus zbudowane są z dentyny i durodentyny, przy czym ta pierwsza wyróżnia się obecnością drugiej strefy wielogałęzistych promienistych kanałów naczyniowych położonej wysoko w szyjce.

Key words: Acanthodii, Climatiiformes, Ischnacanthiformes, morphology, histology, Silurian, Lithuania.

Juozas Valiukevičius [valiuk@geologin.lt], Institute of Geology and Geography, T. Ševčenkos 13, Vilnius LT−2600, Lithuania.