Acta Palaeontologica Polonica

Sylurskie ramienionogi z rzędów Strophomenida i Orthotetida z regionu bałtyckiego, zwłaszcza z wierceń na Litwie

Petras Musteikis and L. Robin M. Cocks

Acta Palaeontologica Polonica 49 (3), 2004: 455-482

W sylurze wschodnią i zachodnią część starego kratonu Baltiki pokrywały morza epikontynentalne, a znaczną część ich makrofauny dennej w sylurze (od landoweru do przydolu) stanowiły ramienionogi. Rzędy Strophomenida i Orthotetida są znaczącymi składnikami fauny brachiopodowej, toteż rodzaje i gatunki nadrodzin Plectambonitoidea, Strophomenoidea i Chilidiopsoidea, występujące w sylurze Baltiki zostały opisane i poddane rewizji systematycznej, a zasięgi poszczególnych taksonów oszacowano na podstawie danych z licznych wierceń na wschodnim obrzeżu Bałtyku, w szczególności na Litwie, oraz przypisano je do biocenoz dennych. Najpospolitszymi przedstawicielami Plectambonitoidea są Eoplectodonta (Eoplectodonta) (6 gatunków), Leangella (2 gatunki), i Jonesea (2 gatunki); rzadsze były Aegiria i Eoplectodonta (Ygerodiscus); w obrębie tego ostatniego podrodzaju wyróżniono nowy gatunek E. (Y.) bella z wenloku Litwy. Występuje osiem rodzin Strophomenoidea; rzadkie Leptaenoideidae tylko na Gotlandii (Leptaenoidea, Liljevallia). Strophomenidae są reprezentowane przez Katastrophomena (4 gatunki) i Pentlandina (2 gatunki); Bellimurina (Cyphomenoidea) znana jest tylko z Oslo i Gotlandii. Rafinesquinidae obejmują wszędobylski rodzaj Leptaena (co najmniej 11 gatunków) oraz Lepidoleptaena (2 gatunki), a także Scamnomena i Crassitestella znane wyłącznie z Gotlandii i Oslo. Wśród Amphistrophiidae pospolita jest Amphistrophia, rzadkie zaś Eoamphistrophia, Eocymostrophia i Mesodouvillina. Spośród Leptostrophiidae Mesoleptostrophia, Brachyprion i Protomegastrophia są częste, natomiast Eomegastrophia, Eostropheodonta, Erinostrophia i Palaeoleptostrophia odnotowano w sylurze tylko w rejonie dzisiejszego zachodniego Bałtyku. Wśród Eopholidostrophidae, Mesopholidostrophia jest pospolita a Eopholidostrophia rzadka, zaś jeśli chodzi o Shaleriidae, rodzaj Shaleria został po rewizji uznany za jedyny w obrębie rodziny; podzielono go na trzy podrodzaje: S. (Shaleria), S. (Shaleriella) i S. (Janiomya). Wśród Strophonellidae Strophonella była szeroko rozprzestrzeniona, natomiast Eostrophonella rzadka. Spośród Orthotetoidea pospolite są Coolinia i Morinorhynchus (z nowym gatunkiem M. rubeli z ludlowu i przydolu Litwy opisanym na podstawie materiału z wierceń), podczas gdy Fardenia, Saughina i Valdaria znów znane są jedynie z rejonu zachodniego Bałtyku. Większość omawianych rodzajów liczne gatunki miały szerokie rozprzestrzenienie; znane są mórz sąsiednich prakontynentów Awalonii i Laurencji; niektóre miały jeszcze bardziej kosmopolityczny zasięg.

Key words: Brachiopoda, Silurian, Lithuania, Baltic, Strophomenoidea, Plectambonitoidea, Orthotetoidea.

Petras Musteikis [petras.musteikis@gf.vu.lt], Department of Geology and Mineralogy, Vilnius State University, Ciurlionio 21/27, Vilnius, Lithuania LT 2009 (corresponding author); L. Robin M. Cocks [r.cocks@nhm.ac.uk], Department of Palaeontology, The Natural History Museum, Cromwell Road, London, U.K. SW7 5BD.