Odkrycie środkowojurajskich ssaków na Syberii
Szczątki środkowojurajskich (batońskich) ssaków z kamieniołomu w Bierezowsku na południu Krasnojarskego Kraju w rosyjskiej Zachodniej Syberii zaliczono do dokodontów (dwie niekompletne bezzębne żuchwy) i ząb z jednym korzeniem nieokreślonego ssaka. Żuchwy wykazują wyjątkowe połączenie plezjomorficznych cech spotykanych wśród pierwotnych ssaków tylko u Docodonta i u rodzaju Morganucodon: dobrze wykształcona bruzda Meckela, bruzda dla kości zazębowych z nadwieszonym grzebieniem przyśrodkowym i ukośnym grzebieniem na dolnej powierzchni rozdzielającym bruzdę dla przywodzicieli od fasetki dla kości kątowej, a także wyraźnie rozwinięty, skierowany tyłobrzusznie wyrostek nibykątowy z fasetką dla blaszki wygiętej kości kątowej. Cechą łączącą oba okazy z Docodonta jest jest obecnośc fasetki dla kości przedstawowej, położonej brzusznie w stosunku do fasetki dla kości kątowej i ciągnącej się ku tyłowi aż do otworu żuchwowego. Fasetki tej brak u Morganucodon, gdzie kość przedstawowa leży przyśrodkowo względem kości kątowej. Przyśrodkowe położeni kości przedstawowej u Morganucodon wiąże się ze złożonym stawem żuchwowym u tego rodzaju, gdzie przyśrodkowo względem stawu między kością zębową a łuskową zachował się szczątkowy staw między kością stawową i kwadratową. U nieokreślonego dokodonta z kamieniołomu w Bierezowsku, tak jak u Haldanodon i Docodon, brzuszne położenie kości przedstawowej w stosunku do kości kątowej wynika z brzusznego położenia zespołu stawowego względem kłykcia kości zębowej. Taki zespół stawowy nie mógłby funkcjonować jako staw żuchwowy i kości zazębowe żuchwy dokodontów służyły tylko do przenoszenia dźwięku. Jeden z okazów z kamieniołomu w Bierezowsku ma podobnie jak Morganucodon bruzdę w której tkwiła zastępcza blaszka zebowa, nieznana dotąd u Docodonta. Szczątki ssaków z kamieniołomu w Bierezowsku należą do najstarszych znalezisk dokodontów, stanowią pierwsze znalezisko jurajskich ssaków z Syberii i drugie ich znane wystąpienie w Rosji.
Key words: Docodonta, Morganucodon, dentary, anatomy, Bathonian, Jurassic, Siberia.
Alexander O. Averianov [sasha@AA1923.spb.edu], Zoological Institute, Russian Academy of Sciences, Universitetskaya nab. 1, Saint Petersburg 199034, Russia; Alexey V. Lopatin [alopat@paleo.ru], Paleontological Institute, Russian Academy of Sciences, Profsouznaya ul. 123, Moscow 117997, Russia; Pavel P. Skutschas [skutchas@mail.ru], Department of Vertebrate Zoology, Biological Faculty, Saint Petersburg University, Universitetskaya nab. 7/9, Saint Petersburg 199034, Russia; Nikolai V. Martynovich [mnv@kkkm.ru], Krasnoyarsk Territory Regional Museum, ul. Dubrovinskogo 84, Krasnoyarsk 660049, Russia; Sergei V. Leshchinskiy [sl@ggf.tsu.ru] and Alexey V. Fayngertz [alex@ggf.tsu.ru], Department of Palaeontology and Historical Geology, Geological−Geographical Faculty, Tomsk State University, Prospekt Lenina 36, Tomsk 634050, Russia; Anton S. Rezvyi [Anton@isav.usr.pu.ru], Laboratory of Palaeontology, Institute of Earth Crust, Geological Faculty, Saint Petersburg University, 16 liniya VO 29, Saint Petersburg 199178, Russia; Sergei A. Krasnolutskii, Sharypovo Regional Museum, 6 microraion, Sharypovo 662311, Krasnoyarsk Territory, Russia.