Acta Palaeontologica Polonica

Nowy ssak 'prakopytny' z podrodziny Apheliscinae z późnego paleocenu Montany i Alberty a filogeneza 'hiopsodontów'

Shawn P. Zack, Tonya A. Penkrot, David W. Krause, and Mary C. Maas

Acta Palaeontologica Polonica 50 (4), 2005: 809-830

Opisano nowy rodzaj, ssaka 'prakopytnego' ('Condylarthra') z podrodziny Apheliscinae, z co najmniej dwoma gatunkami, Gingerichia geoteretes z kamieniołomów Douglass i Glennie na wschodzie Crazy Mountains Basin, w południowo-środkowej Montanie (USA) i Gingerichia hystrix ze stanowiska Cochrane 2 w Albercie (Kanada), oba z odsłonięć późnego paleocenu (wczesny Tiffanian, Ti1, w lokalnej skali stratygraficznej NALMA). Gingerichia geoteretes jest oparta na prawie kompletnym dolnym uzębieniu policzkowym i na tle podrodziny wyróżnia się brakiem parakonidu, metakonidu i przedniego cingulidu na p4 oraz posiadaniem dolnych trzonowców z mniej zredukowanymi parakonidami (zwłaszcza m2 i m3), oraz stosunkowo wysokimi trygonidami. Gingerichia hystrix wydaje się być gatunkiem prymitywniejszym, wykazując nieco mniej wyspecjalizowaną morfologię niż G. geoteretes. Taksony te są rzadkimi elementami w zespołach faunistycznych odsłonięć Cochrane 2 i Douglass Quarry, są zarazem najwcześniejszymi znanymi przedstawicielami swej podrordziny. Dzięki temu stwarzają nowe możliwości rozstrzygnięcia zarówno składu gatunkowego, jak i powiązań filogenetycznych Apheliscinae i innych drobniejszych 'prakopytnych'. Analiza filogenetyczna wskazuje, że Hyopsodus i Mioclaenidae tworzą monofiletyczną grupę z wyłączeniem innych taksonów tradycyjnie umieszczanych w obrębie Hyopsodontidae, w tym Apheliscinae. Zrewidowano definicję Hyopsodontidae tak, by obejmowały tradycyjnie zaliczane do nich Mioclaenidae. Inne 'hiopsodonty', w tym afeliscyny, tworzą odrębny monofiletyczny klad, dla którego wskrzeszono nazwę Apheliscidae. Ponadto stwierdzono, że Haplaletes serior to dolne uzębienie Utemylus latomius lub jego bliskiego krewniaka.

Key words: Mammalia, “Condylarthra,” Apheliscidae, Hyopsodontidae, Paleocene, Tiffanian, N. America.

Shawn P. Zack [szack1@jhmi.edu] and Tonya A. Penkrot [tpenkrot@jhmi.edu], Center for Functional Anatomy & Evolution, The Johns Hopkins University School of Medicine, Baltimore, Maryland 21205; David W. Krause [dkrause@notes.cc.sunysb.edu], Department of Anatomical Sciences, Stony Brook University, Stony Brook, New York 11794−8081; Mary C. Maas [mcmaas@prodigy.net.mx], Department of Anthropology and Laboratory of Vertebrate Paleontology, University of Texas at Austin, Austin, Texas 78712−1086.